2024 Yılının Yazar, Fikir Adamı ve Sanatçıları Ödülleri, Türkiye Yazarlar Birliği (TYB) tarafından Ankara'da düzenlenen basın toplantısında açıklandı. Türk edebiyatına, sanatına ve kültürüne katkı sağlayan önemli şahsiyetleri onurlandırmayı amaçlayan ödüller, 2024 yılı boyunca kültürel ve sanatsal üretimleriyle dikkat çeken yazarlar, sanatçılar ve fikir adamlarına verildi.
Toplantıya Türkiye Yazarlar Birliği Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan, Genel Başkan Yardımcıları Tarkan Zengin ve Muhammet Enes Kala da katıldı. Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan, konuşmasına 2025 yılı için hayırlı dileklerde bulunarak başladı. Bu yılın Türk milletine ve tüm insanlığa barış, huzur ve refah getirmesini dileyen Arıcan, bu yılın kültürel üretim ve paylaşım açısından daha verimli geçmesi gerektiğini ifade etti.
Prof. Dr. Arıcan, konuşmasının devamında Türkiye Yazarlar Birliği’nin 46 yıllık serüvenine de değindi. 1978 yılında kurulan Türkiye Yazarlar Birliği’nin Türk edebiyatı ve kültürüne yaptığı katkıların altını çizen Arıcan, TYB’nin kurucusu ve şeref başkanı merhum D. Mehmet Doğan’a olan saygısını dile getirdi. Doğan’ın, Türk edebiyatı ve kültürüne katkı sağlamak için verdiği emeklerin unutulamayacağını ve TYB'nin bugüne kadar ulaştığı başarıda onun vizyonunun etkili olduğunu belirtti.
Arıcan, TYB'nin sadece bir edebiyat kuruluşu olmanın ötesinde, Türk kültürünün çeşitli alanlarında faaliyetler yürüten bir dernek olduğunu söyledi. Okuryazar buluşmalarından edebiyat panellerine, şiir şölenlerinden kültürel sempozyumlara kadar pek çok etkinliğin TYB'nin katkılarıyla gerçekleştirildiğini vurguladı. “Bu 46 yıl içinde Türk edebiyatının, sanatının ve düşünce dünyasının pek çok önemli ismini yetiştirdik ve onlara yön verdik. Bizler, Türk kültürünü yalnızca içerde değil, tüm dünyada tanıtmayı amaçlayan bir hareketin içindeyiz,” diye konuştu.
Prof. Dr. Arıcan, edebiyatın ve sanatın toplumsal rolüne dair çok önemli bir söylemde bulundu. Edebiyatın, bireylerin ve toplumların bilinç düzeyini yükseltme gücüne sahip olduğunu belirten Arıcan, yazıların ve sanat eserlerinin toplumu daha iyiye, doğruya ve güzele yönlendirecek bir işlevi olduğunu söyledi. "Edebiyat, bir toplumun aynasıdır; onun acılarını, sevinçlerini, umutlarını, hayal kırıklıklarını yansıtır. Bir yazar, toplumunun vicdanıdır," şeklinde bir ifade kullandı.
Arıcan, aynı zamanda edebiyat ve sanatın sadece bireysel bir ifade biçimi olmadığını, toplumsal anlamda da büyük bir güç taşıdığını vurguladı. “Sanatçılarımız, yalnızca kendi iç dünyalarındaki çatışmaları değil, aynı zamanda toplumlarının sorunlarını da eserlerinde dile getirir. Edebiyat ve sanat, toplumları dönüştürme gücüne sahiptir. Yazarların ve sanatçıların eserleri, toplumsal yapıyı etkileme kapasitesine sahip olan araçlardır,” dedi.
"Genç yazarlar Türk edebiyatına kazandırılmalı"
Arıcan, konuşmasında genç yazarların Türk edebiyatına kazandırılmasının önemine de değindi. Türkiye Yazarlar Birliği'nin genç yazarları desteklemeye yönelik projelerini ve faaliyetlerini anlatarak, gençlerin yazarlık yolunda daha fazla desteklenmesi gerektiğini söyledi. "Geleceğin yazarlarını yetiştirmek, edebiyatın sürdürülebilirliği için hayati bir öneme sahiptir," diyerek, TYB’nin genç yazarlar projelerine devam edeceğini belirtti.
Özellikle, "Bilge Yazarlar Projesi"ne dikkat çeken Arıcan, bu projede başarılı olan öğrencilerin geleceğin büyük yazarları olabileceğini ifade etti. “Ankara'daki 1280 lise öğrencisine yazarlık eğitimi verildi. Bu gençler, sadece yazarlık konusunda değil, aynı zamanda düşünsel bir derinlik ve kültürel birikim kazanma yolunda büyük bir adım attılar. Onların kaleminde Türk milletinin geleceği yatmaktadır,” dedi.
"TYB sadece Türk edebiyatı ile sınırlı kalmıyor"
Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan, Türkiye Yazarlar Birliği’nin uluslararası alandaki çalışmalarını da önemli bir gündem maddesi olarak ele aldı. Türk Dünyası ile olan işbirliklerini vurgulayan Arıcan, özellikle Ortadoğu, Balkanlar ve Türk Dünyası arasındaki kültürel etkileşimin önemine değindi. “TYB, sadece Türk edebiyatı ile sınırlı kalmıyor. Ortadoğu, Balkanlar ve Türk Dünyası ile sıkı işbirlikleri içinde. Bu işbirlikleri, Türk kültürünün dünya genelinde tanıtılması açısından kritik bir rol oynamaktadır," dedi.
Arıcan, TÜRKSOY bünyesinde kurulan Yazarlar Birliği'nin de Türk Dünyası arasındaki kültürel iletişimi güçlendirmeyi amaçladığını belirtti. Bu birliğin, Türk edebiyatının global alanda daha fazla görünür hale gelmesini sağlamak için büyük bir çaba sarf ettiğini ifade etti. 2024 yılında Özbekistan’da düzenlenen 16. Uluslararası Şiir Şöleni’ni örnek göstererek, Türk dünyası ve edebiyatı arasındaki ilişkilerin her geçen yıl daha da güçlendiğini vurguladı.
Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan, konuşmasında Filistin ve Suriye’deki duruma da değindi. Filistin’deki devam eden çatışmalar ve İsrail’in saldırılarının sadece siyasi bir mesele değil, aynı zamanda kültürel bir felaket olduğuna dikkat çekti. Arıcan, Türk edebiyatı ve kültürünün, Filistin'deki yaşananlara kayıtsız kalamayacağını ifade etti. "Filistin, sadece bir coğrafya değil, aynı zamanda bir kültürün ve edebiyatın yeşerdiği topraklardır. Bizler, Filistinli yazarların eserlerini önemseyerek Türkçeye çevirdik. Onların sesini dünyaya duyurmak, bizim sorumluluğumuzdur," şeklinde konuştu.
Suriye konusunda da benzer bir duyarlılık sergileyen Arıcan, Türk Yazarlar Birliği'nin Suriye ile olan kültürel bağları yeniden inşa etme amacında olduğunu belirtti. “Suriye'nin kültürel mirasının yok olmaması için her türlü çabayı göstereceğiz. Bu, yalnızca fiziki iyileşme değil, aynı zamanda kültürel, entelektüel bir yeniden doğuş sürecidir. Türkiye olarak, Suriye’nin kültürel parçası olmaya devam edeceğiz,” dedi.
Edebiyat toplumsal bir sorumluluktur
Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan, ödüllerin edebiyat dünyasında büyük bir anlam taşıdığını ve yazarların eserlerinin tanınmasının önemini vurguladı. "Bir yazar ödül almayı beklemez, ancak ödüller, onun eserinin ne kadar değerli olduğunu ve topluma ne kadar katkı sunduğunu gösterir. Edebiyat, yalnızca bireysel bir iş değil, toplumsal bir sorumluluktur. Ödüller, bu sorumluluğu yerine getirenlere olan teşekkürdür," dedi.
Yazarların ödül alma arzusuyla yazmadığının altını çizen Arıcan, ödüllerin sadece tanınan isimlere değil, tüm edebiyat dünyasına katkı sağladığını belirtti. "Ödüller, eserlerin daha geniş kitlelere ulaşmasına ve daha çok insan tarafından okunmasına yardımcı olur. Bu da Türk edebiyatının dünyadaki etkisini artırır," dedi.
Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan, konuşmasını, "Kültür ve sanat, sadece geçmişin mirasını yaşatmakla kalmaz, aynı zamanda geleceğin aydınlık dünyasını inşa etmek için de bir araçtır. Bizler, bu yolda emek veren tüm yazarları, sanatçıları ve düşünürleri onurlandırıyor; onların eserlerini takdir ediyoruz. Gelecek, ancak bizlerin bu değerleri yaşatarak şekillendirebileceğimiz bir dünyadır." sözleriyle tamamladı.
2024 yılının “Yazar, Fikir Adamı ve Sanatçıları” Ödüllerini kazanan isimler ve kurumlar ise şöyle:
- Hikâye: Emine Altınkaynak, Akrebin Kışı - Dergâh Yayınları
- Şiir: Enes Talha Tüfekçi, Yalın Ayak ve Yalvarırcasına - Ebabil Yayıncılık
- Roman: Güzide Ertürk, Kül Ormanı - Ketebe Yayınları
- Deneme: Zeynep Merdan, İçine Açan İnsan - Muhit Kitap
- Fikir: Gürbüz Deniz, Bilgi Varlık ve Ahlâk: İslâm Metafiziğine Yeni Teklifler - Eskiyeni Yayınları
- Araştırma: Dr. Mehmet Bulut, Tarihimizde Din Hizmetleri Teşkilatları ve Diyanet İşleri Reisliği - Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları
- İnceleme: Ali Şükrü Çoruk, İmparatorluk Yıkılırken Edebiyat - Ketebe Yayınları
- Dil: Ethem Erdoğan, Türkçe’nin Çığlığı Dil Üzerine Yazılar - Çıra Yayınları
- Edebî Tenkit: Ali Necip Erdoğan, Öykünün Ontolojisi - Öykü, Yazılmadan Önce Nerededir? - Ketebe Yayınları
- Basın Röportaj/ Nehir Söyleşi: Müjdat Uluçam, Göçüp Giderken - Duruş yayınları
- (Daha önce sadece röportaj alanında verilen bu ödül bu yıldan itibaren nehir söyleşi türünü de dikkate alarak değerlendirilmiştir.)
- Hatıra: Ahmet Sezgin, Kar Renkli Çocukluğum - Ateş Yayınları
- Gezi: Mehmet Akif Erbaş, Neretva’nın Hilali Yeniden Doğdu - Net Kitaplık Yayıncılık
- Şehir: Ergün Yıldırım, Benim Elaziz’im / Bir Sosyoloji Masalı - Hece Yayınları
- Mektup/ Günlük: Mustafa Özel, Filistin Mektupları - Muhit Kitap
- Tercüme: Vahdettin İnce, Yahya Sinvar’dan çeviri, Diken ve Karanfil / Filistin’in Bilinmeyen Hikâyesi - Ekin Yayınları
- Biyografi: Ramis Karabulut, Bozkırın Güçlü Kalemi Abbas Sayar - Ötüken Neşriyat
- Çocuk Edebiyat: Figen Yaman Coşar, Şehreküstü Apartmanı / En İyi Seçenek - Erdem Çocuk Yayınları
- Basın/Fıkra: Ferman Karaçam, Haber 7
- Basın/Fikir: Dursun Gürlek, Yeni Şafak Gazetesi
- Habercilik Özel Ödülü: Anadolu Ajansı (Gazze’de Kanıt Haberciliği)
- Dergi: Geçerken - Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları
- Türk Müziği: Bir Değer Bir İnsan Programı - Polis Radyosu
- Elektronik Yayıncılık : https://www.mucerret.com/
- TV Programı: Gönül Dağı Yolculuğu - TRT
- TV Belgesel: Anadolu İnsanı - TRT
- TV/Platform Dizisi: Gassal -TRT
- Sinema Filmi: Rafadan Tayfa: Kapadokya
- Radyo Programı: Annemin Türküsü, TRT Türkü Radyo
- Yayıncılık / Kamu: Erzurum Büyükşehir Belediyesi
- Yayıncılık Özel: Bengü Yayıncılık
- Özel Yayıncılık: Tulu Yayıncılık/ Kuşluk dergisi
- (Çocuk edebiyatı alanındaki özel yayınlarından ve gayretlerinden dolayı)
- D. Mehmet Doğan Türk Dünyası Edebiyat Ödülü: Sultan Raev, TÜRKSOY Genel Sekreteriultan Raev, TÜRKSOY Genel Sekreteri
- TYB Vefa Ödülü: Bekir Sıddık Soysal
- Üstün Hizmet: Prof. Dr. İsmail Erünsal, Prof. Dr. Kurtuluş Kayalı, Prof. Dr. Saim Sakaoğlu.
