İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Tebriz Kültür Haftası’nın kapanış töreninde yaptığı konuşmada, ünlü Tebrizli şair Şehriyar’ın Azerbaycan Türkçesinde yazdığı "Haydar Baba’ya Selam" şiirini okudu. Ancak, tören yetkilileri Pezeşkiyan’ın Türkçe konuşmasına müdahale etti. Pezeşkiyan, bu duruma esprili bir dille karşılık vererek, “Sorun yok, iki Türkçe şiir okumaktan sorun çıkmaz” dedi ve gülerek konuşmasına devam etti. Pezeşkiyan’ın bu sözleri, salonda bulunan davetliler tarafından alkışlarla karşılandı.
Türkçe şiir okumak engellenmek istendi
Tebriz’de düzenlenen törende Pezeşkiyan, ünlü Azerbaycanlı şair Muhammed Hüseyin Behçet Tebrizi, bilinen adıyla Şehriyar’ın "Haydar Baba’ya Selam" adlı şiirinden bazı dizeleri okumak istedi. Ancak konuşması sırasında tören yetkilileri tarafından uyarıldı. Pezeşkiyan, bu durumu salona açıklayarak yetkililerin kendisini Türkçe bilmeyenlerin olduğu gerekçesiyle uyardığını söyledi.
Buna rağmen Pezeşkiyan, kararlılıkla şiiri seslendirdi ve şu dizeleri okudu:
"Heyder Baba, igit emek itirmez
Ömür geçer efsus bere bitirmez
Namerd olan ömrü başa yetirmez
Biz de vallah unutmarık sizleri
Görenmesek helal edin bizleri."
Pezeşkiyan, şiiri okumaya devam ettiği sırada, bir yetkili yeniden uyarıda bulundu. Ancak İran Cumhurbaşkanı, bu duruma gülerek tepki gösterdi ve "Sorun yok, iki Türkçe şiir okumaktan sorun çıkmaz" diyerek törenin devam etmesini sağladı. Pezeşkiyan’ın bu sözleri, salonda büyük bir coşkuyla karşılandı ve alkışlarla destek gördü.
İran’da anadil tartışmaları yeniden gündemde
İran'da 40 milyondan fazla Türk kökenli nüfus yaşamasına rağmen, Türkçe kamusal alanda ve eğitim sisteminde yaygın olarak kullanılamıyor. Pezeşkiyan’ın Türkçe konuşmasına yapılan müdahale, ülkedeki anadil tartışmalarını bir kez daha gündeme getirdi. İran'daki Azerbaycan Türkleri, uzun süredir anadilde eğitim hakkı ve kamuya açık alanlarda Türkçenin daha fazla kullanılması için taleplerini dile getiriyor.
İran yasalarına göre, Farsça ülkenin resmi dili olarak kabul edilse de, ülkedeki diğer etnik grupların kendi dillerinde konuşma hakkı bulunuyor. Ancak pratikte bu hakların uygulanmasında ciddi sınırlamalar yaşandığı biliniyor. Pezeşkiyan’ın Türkçe şiir okuması ve buna yapılan müdahale, bu sınırlamaların devam ettiğinin bir göstergesi olarak yorumlanıyor.
Ahmedinejad da Türkçe şiir okumuştu
Pezeşkiyan’ın Tebriz’de Türkçe şiir okuması ve bu konuda yetkililer tarafından uyarılması, İran’da daha önce yaşanan benzer bir olayı hatırlattı. Eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, 2006 yılında Tebriz’e gerçekleştirdiği bir ziyarette, yine Şehriyar’ın "Haydar Baba’ya Selam" şiirini Azerbaycan Türkçesiyle okumuştu. Ahmedinejad’ın bu hareketi Tebrizliler tarafından coşkuyla karşılanmış ve şiir sırasında kalabalık da ona eşlik etmişti.
Ancak Pezeşkiyan’ın bu çıkışı, bir devlet başkanı olarak kendi anadilinde konuşması ve buna karşı bir uyarı alması açısından dikkat çekici oldu. Pezeşkiyan, daha önce de İran’daki Türklerin haklarını savunan açıklamalarda bulunmuş, anadilinde eğitim konusunda adımlar atılacağını belirtmişti.
