Mehir konusu özellikle resmi ve dini nikah kıyma hazırlığı olan çiftler tarafından sıklıkla araştırılan konular arasında geliyor. Özellikle mehir nedir ve mehir nasıl ne kadar verilir? Sorularının cevabı en çok duyulan sorular arasında yer alıyor. İşte mehir hakkında merak edilen önemli detaylar…
MEHİR NEDİR?
"Mehir" kelimesi, İslam hukuku ve gelenekleri içinde özellikle evlilikle ilgili bir terimdir. Mehir, Müslüman bir kadının nikâh anında veya evlilik sırasında kocasından talep ettiği veya kendisine vaat edilen bir tür maddi hak veya ödemedir. Mehir, bir kadının güvencesini sağlar ve kocasının sorumluluğunu ifade eder.
KUR’AN’DA MEHİR NASIL ANLATILIR?
İslam hukukuna göre, mehir, kadının evlilik sırasında veya nikah anında alacağı bir tür maddi güvencedir. Kur’an ve hadislerde mehrin ödenmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bazı yorumlarda mehirin evliliğin şartlarından değil sonuçlarından olduğu belirtilmiştir.
Kur’ân-ı Kerîm’de kendileriyle evlenilen kadınlara mehirlerinin verilmesi gerektiği belirtilmiş (el-Bakara 2/236-237; en-Nisâ 4/4, 24, 25; el-Mâide 5/5), hadislerde de mehirle ilgili fıkhî hükümlerin ayrıntıları yer almış, ayrıca evlenmeyi zorlaştıracak tarzda mehir miktarında aşırıya kaçılmaması öğütlenmiştir.
MEHRİN MİKTARI NE KADAR?
İslâm hukukunda nikâh kıyılması esnasında genelde taraflar kadına ödenecek mehrin miktarı ve ödeme şekli hususunda anlaşırlar; bu anlaşma nikâh akdinin yazı ile tespit edildiği durumlarda nikâh belgesinde de yer alır.
Mehir miktarı Hanefî mezhebine göre en az 10 dirhem (o dönemlerde yaklaşık iki koyun bedeli), Mâlikî mezhebine göre ise 3 dirhem gümüştür. Şâfiî ve Hanbelî mezhebindeki hukukçulara göre ise mehrin üst ya da alt sınırı yoktur. Mehrin üst sınırının olmadığı konusunda Mâlikî ve Hanefîler de diğer iki mezhep gibi düşünmektedir.
Hz. Ömer kendi halifeliği döneminde evlilikleri kolaylaştırmak için mehre üst sınır getirmek istemiş, fakat bir kadının "…Onlara kantarla vermiş olsanız da hiçbir şeyi geri almayın..." (Nisâ, 4/20) âyetini delil getirmesi karşısında bu düşüncesinden vazgeçmiştir.
Mehir miktarı için evlilikten önce kadın ve erkek tarafından veya aileleri arasında anlaşılır. Mehir, genellikle altın, para, mülk veya diğer değerli varlıklar şeklinde ifade edilir. Mehir miktarı, tarafların anlaşmasına ve yerel geleneklere bağlı olarak değişebilir.
Mehrin tamamı nikâh anında ödenebileceği gibi tamamının veya bir kısmının ödenmesi daha sonraya da bırakılabilir.
Mehir bütünüyle kadının malıdır, onda dilediği gibi tasarruf edebilir. Evlenecek kadın veya yakınları mehir karşılığında bir çeyiz hazırlamak mecburiyetinde değildir. Bu yönüyle de Türklerde yaygın biçimde uygulanan ve karşılığında belli bir çeyiz hazırlama yükümlülüğü getiren başlıktan ayrılmaktadır.
MEHİR NEDEN VERİLİR VE KİMLER VERİR?
Hanefi mezhebine göre, mehir nikahın nikâhın sonuçlarından biridir. Bu yüzden nikah sırasında belirlenmemiş olsa, hatta nikah sırasında verilmeyeceği konusunda anlaşılsa bile evlenen kadının mehir hakkı vardır. Mehir hakkında Kur'an-ı Kerim'de, Bakara suresi 2/237, Nisâ suresi 4/4, 20, 24, 25 ve Mâide suresi 5/5 ayetlerinde evlenen erkeğin kadına mehir vermek zorunda olduğu ve bunu zorla geri almasının caiz olmadığından bahsedilmiştir.
