Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu, ülke genelinde artan yetersiz beslenme ve yoksulluk sorunlarına dikkat çekmek amacıyla, Milli Eğitim Bakanlığı önünde bir eylem gerçekleştirdi. Koalisyon, öğrenciler için ücretsiz yemek programının hayata geçirilmesi gerektiğini vurgularken, özellikle bütçe görüşmeleri öncesinde hükümeti kamusal sorumluluklarını yerine getirmeye çağırdı. Eylemde, okul yemeklerinin yalnızca bir beslenme desteği değil, aynı zamanda çocukların sağlık hakkı ve eğitim hakkı için de hayati önemde bir kamu hizmeti olduğu ifade edildi.
Eylemde konuşan Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu Başkanı Ömer Yılmaz, Türkiye genelindeki yoksulluk oranlarının arttığını, bunun da en fazla çocukları etkilediğini belirtti. Yılmaz, "Aylardır ülkemizin her köşesinde okul yemeği ve temiz su hakkı için mücadele ediyoruz. Bugün burada, bütçe takvimi doğrultusunda, siyasi iktidara ve tüm kamuoyuna, çocuklar için yapılması gerekenlerin hatırlatılmasını talep ediyoruz" dedi. Yılmaz, okul yemeklerinin sadece bir gıda desteği değil, kamusal hak olduğunu vurguladı ve eğitimde eşitlik sağlanabilmesi için devletin çocuklar adına daha fazla kaynak ayırması gerektiğini söyledi.
Okul yemeği, dünya genelinde temel bir kamusal hizmet
Okul yemeği programları, dünya çapında 100'ün üzerinde ülkede uygulanan ve eğitim hakkı ile sağlıklı beslenme için temel bir kamusal hizmet olarak kabul edilen bir projedir. Bu programlar, Norveç'ten Şili'ye, Hindistan'dan Kenya'ya kadar pek çok ülkede, öğrencilerin sağlıklı beslenme hakkını garanti altına almak için uygulanmaktadır. Yılmaz, açıklamalarında, okul yemeklerinin sağlıklı bir toplum için kritik önem taşıdığını belirterek, "Okul yemeği, dünyanın her yerinde temel bir hak olarak kabul edilmektedir. Türkiye'de de eğitim hakkı, sağlıklı beslenme hakkı ve eşit yurttaşlık hakkı açısından çok önemli bir yere sahiptir" dedi.
Türkiye’de okul yemeği uygulamaları başlamalı
Türkiye'de okul yemeği uygulamaları, son yıllarda önemli değişikliklere uğramıştır. Deprem bölgesinde, 2024-2025 eğitim öğretim yılı itibarıyla, okul yemekleri uygulamaları sonlandırılmıştır. Özellikle taşımalı eğitimde uzun yıllardır devam eden ikili eğitim sisteminde okul yemeği hizmeti kesilmiştir. Yılmaz, kamusal kaynakların doğru şekilde kullanılmaması sebebiyle bu uygulamanın durdurulduğuna dikkat çekerek, okul yemeklerinin kaldırılmasının çocukların sağlığına olan etkilerini sorguladı.
Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelik, özellikle deprem bölgesindeki özel okullara destek sağlanacağını duyurdu. Ancak buna karşın, okullarda yetersiz beslenme sorunu yaşayan çocuklara yönelik programların uygulanmadığı ifade ediliyor. Bu bağlamda, Türkiye Okul Yemeği Koalisyonu, kamusal kaynakların doğru şekilde kullanılması gerektiğini belirterek, vergi gelirlerinin eğitim ve sağlıklı beslenme gibi temel kamu hizmetlerine yönlendirilmesi gerektiğini dile getirdi. Yılmaz, "Mesele kaynak yokluğu değil, mevcut kamusal kaynakların çocuklar ve kamu hizmetleri lehine kullanılıp kullanılmayacağıdır" dedi.
Bütçe görüşmeleri öncesinde uyarılar yapıldı
Koalisyon, Türkiye'de yoksulluk oranlarının arttığını ve bunun çocuklar üzerinde olumsuz etkiler yarattığını vurguladı. Bütçe görüşmeleri öncesinde, karar vericilere önemli bir uyarı yapıldı. Türkiye'nin bütçe planlamasında eğitim bütçesinin artırılması gerektiği, okul yemeği programlarına ayrılacak kaynakların önemli bir adım olacağı ifade edildi. Yılmaz, "Çocuklar, eğitim sisteminde eşit haklara sahip olmalı ve devlet, onların beslenme hakkını güvence altına almalıdır. Eğitimde eşitlik ancak sağlıklı ve güçlü çocuklarla mümkün olacaktır" dedi.
Yoksulluk ve beslenme sorunları hızla büyüyor
TÜİK'in verilerine göre, Türkiye nüfusunun yaklaşık %27’sini oluşturan 0-17 yaş arasındaki çocuk nüfusunun büyük bir kısmı okul çağındadır. Bu çocukların önemli bir kısmı yetersiz beslenme sorunu ile karşı karşıyadır. Ekmeğin ve makarnanın daha ucuz olması nedeniyle bu tür gıdalara yönelen çocukların oranı %62’ye ulaşmaktadır. Ancak sebze, meyve ve protein tüketimi ciddi şekilde düşük seviyelerde kalmaktadır. TÜİK raporuna göre, sebze tüketebilen çocukların oranı %33, meyve tüketebilen çocukların oranı ise %50’dir. Et ve balık gibi protein kaynaklarını tüketebilen çocukların oranı ise yalnızca %10’dur. Bu veriler, Türkiye'deki çocukların ciddi bir beslenme yetersizliği problemiyle karşı karşıya olduğunu göstermektedir.
Çocukalarda bodurluk ve zayıflık oranı artıyor
Hacettepe Üniversitesi'nin yaptığı araştırmalara göre, beş yaş altındaki çocuklarda bodurluk oranı %10'a kadar çıkmıştır. Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve SES tarafından Hatay'ın çeşitli ilçelerinde yapılan gözlemler, bölgedeki çocuklarda bodurluk ve zayıflık oranlarının arttığını ortaya koymuştur. Bodurluk, genellikle yetersiz beslenme sonucu oluşan bir durumdur ve çocuklarda sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. TTB ve SES'in yaptıkları gözlemler, yoksulluk oranlarının yükseldiği bölgelerde, çocukların sağlıklı gıdalara ulaşmakta zorlandığını ve bu durumun onların fiziksel gelişimini olumsuz etkilediğini göstermektedir.
Okul yemeği sağlıklı beslenme için en etkili çözüm
Okul yemeği programları, sağlıklı ve yeterli beslenmenin sağlanması açısından en etkili kamusal tedbirlerden biridir. Eğitimdeki eşitsizliklerin önlenmesi, çocukların temel beslenme haklarının korunması için okul yemeği uygulamaları büyük önem taşır. Özellikle artan yoksulluk ve gıda erişimindeki eşitsizlikler göz önüne alındığında, okul yemekleri kamusal bir hizmet olarak devletin öncelikli alanlarından biri olmalıdır. Koalisyon, bu konuda toplumsal farkındalığın artırılmasını ve kamusal kaynakların çocuklar lehine kullanılmasını talep etmektedir. Yılmaz, "Okul yemeği, sadece bir beslenme desteği değil, çocukların geleceği için temel bir yatırımdır" diyerek, bu konuda daha fazla adım atılması gerektiğini belirtti.
Türkiye Okul Yemeği Koalisyonun bileşenleri arasında, Türk Tabipler Birliği, Eğitim Sen, Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği, Türk Kadınlar Birliği, Öğrenci Veli Derneği, Sağlık Emekçileri Sendikası, Hasta Sağlığı Uzmanları Derneği, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği ve Gıda Mühendisleri Odası gibi önemli kuruluşlar yer alıyor. Eyleme, başta CHP, TİP ve Sol Parti temsilcileri olmak üzere birçok siyasi partiden milletvekilleri de destek verdi.
