Çankaya Üniversitesi Kentsel Tasarım ve Dönüşüm Yüksek Lisans Programı mezunu Destina Demirtaş, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Öğr. Üyesi Prof. Dr. Z. Ezgi Haliloğlu Kahraman’ın danışmanlığında hazırladığı, “Suriyeli Mültecilerin Yer Seçimi ve Yerleşim (Kalıcılık) Karar Süreçlerini Şekillendiren Unsurların İncelenmesi: Yenimahalle (Ankara) Örneği” tez çalışması ile İlhan Tekeli Yüksek Lisans Teşvik Ödülü’nün sahibi oldu. İlhan Tekeli Şehircilik Kültürü Vakfı tarafından düzenlenen ve şehircilik alanındaki en prestijli ödüllerden biri olarak kabul edilen programda, ödüller İstanbul Planlama Ajansı Kampüsü’nde gerçekleştirilen törenle sahiplerini buldu.
Destina Demirtaş, Çankaya Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Z. Ezgi Haliloğlu Kahraman danışmanlığında yürüttüğü "Suriyeli Mültecilerin Yer Seçimi ve Yerleşim (Kalıcılık) Karar Süreçlerini Şekillendiren Unsurların İncelenmesi: Yenimahalle (Ankara) Örneği" başlıklı tez çalışmasıyla Suriyeli mültecilerin yaşamak için seçtikleri mahallelerde güvenlik, sosyal çevre ve ekonomik koşullar gibi kriterlere öncelik verdiğini ortaya koydu.
Destina Demirtaş: Bu Ödül, Emeğimin ve Çalışmamın Karşılığı
Törende duygularını paylaşan Destina Demirtaş, ödül almanın kendisi için büyük bir motivasyon kaynağı olduğunu belirtti. “Şehircilik alanında akademik çalışmalara katkıda bulunabilmek ve mültecilerin kent içindeki hareketliliklerini detaylıca incelemek benim için büyük bir sorumluluktu. Bu ödül, emeğimin ve çalışmamın karşılığı olarak benim için çok değerli” dedi. Demirtaş, tez çalışması sürecinde karşılaştığı zorluklara da değinerek, “Saha çalışmaları sırasında mültecilerle birebir görüşmek, onların yaşadığı zorlukları daha yakından görmek benim için akademik bir süreçten çok insani bir deneyim oldu” ifadelerini kullandı.
Yenimahalle’deki üç mahallede detaylı araştırma yapıldı
Araştırma kapsamında Yenimahalle ilçesine bağlı Karşıyaka, Yeşilevler ve Demetevler mahalleleri incelendi. Destina Demirtaş, Suriyeli mültecilerin düşük kira bedelleri, iş imkânlarına yakınlık, kentsel hizmetlere kolay erişim, yakın akraba desteği ve güvenli mahalle ortamı gibi kriterleri göz önünde bulundurarak yer seçimlerini gerçekleştirdiğini belirtti.
Demirtaş, araştırma sonuçlarını şu sözlerle özetledi: “Suriyeli mülteciler, kent içinde belirli mahallelerde yoğunlaşmaktan çok daha geniş bir alana yayılmayı tercih ediyorlar. Bu durum, sadece ekonomik koşullarla değil, aynı zamanda güvenlik kaygılarıyla da doğrudan ilgili. Çoğu mülteci, yoğun mülteci nüfusuna sahip mahallelerden uzak durarak, daha sakin ve topluma daha kolay entegre olabilecekleri bölgeleri tercih ediyor” dedi.
Güvenlik Kaygısı, Yerleşim Tercihlerinde Belirleyici Rol Oynuyor
Çalışmanın öne çıkan sonuçlarından biri, Suriyeli mültecilerin güvenlik nedeniyle belirli bölgelerde yoğunlaşmaktan kaçınması oldu. Özellikle Karşıyaka, Demetevler ve Yeşilevler’de yaşayan mülteciler, çatışma riski düşük, sosyal entegrasyonu destekleyen mahallelerde yaşama eğiliminde.
Demirtaş, mültecilerin bu konudaki düşüncelerini saha araştırmalarında bizzat gözlemlediğini belirterek, “Görüşme yaptığımız mülteciler, kalabalık Suriyeli mahallelerinden uzak durmalarının en önemli sebebinin güvenlik kaygısı olduğunu vurguladı. ‘Daha sakin ve huzurlu bir yerde yaşamak istiyoruz’ diyen çok fazla kişiyle karşılaştım” dedi.
Prof. Dr. Z. Ezgi Haliloğlu Kahraman: Çalışma önemli bir katkı sunuyor”
Tez danışmanı Prof. Dr. Z. Ezgi Haliloğlu Kahraman, Destina Demirtaş’ın araştırmasının şehircilik literatürüne önemli bir katkı sunduğunu belirtti. “Destina’nın çalışması, sadece akademik açıdan değil, aynı zamanda karar alıcılar için de çok değerli veriler sunuyor. Suriyeli mültecilerin kent içindeki dağılımlarını ve yerleşim tercihlerini daha iyi anlamamız, uyum politikalarının geliştirilmesi açısından büyük önem taşıyor” dedi.
Kahraman, çalışmanın akademik açıdan detaylı bir analiz sunduğunu belirterek, “Bu tez, bir doktora tezi kadar kapsamlı ve derinlemesine bir araştırma içeriyor. Makale formatına dönüştürülerek yayımlandığında şehircilik ve göç araştırmaları açısından büyük bir referans kaynağı olacak” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Z. Ezgi Haliloğlu Kahraman, 2016 yılından bu yana Suriyeli mültecilerle ilgili araştırmalar yaptığını belirtti. Yerleşim, entegrasyon süreci, konut memnuniyeti, gündelik yaşam, Covid-19 deneyimleri ve 6 Şubat 2023 depremleri gibi çeşitli konular üzerine çalışmalar yürüten Kahraman, bu araştırmaların uluslararası dergilerde yayımlandığını ifade etti.
Şu anda Cenevre Lisansüstü Enstitüsü Küresel Göç Merkezi’nde çalışmalarına devam eden Kahraman, Suriyeli mültecilerin konut deneyimleri ve atık yönetim pratikleri üzerine araştırmalarına devam ettiğini belirterek, mülteci konut politikalarının şehircilik açısından daha derinlemesine incelenmesi gerektiğini vurguladı.
“Mülteci Politikaları Daha Kapsamlı Ele Alınmalı”
Son olarak Destina Demirtaş, araştırmasının yalnızca akademik bir çalışma olmadığını, aynı zamanda sosyal politikaların geliştirilmesine katkı sağlamayı amaçladığını belirterek şunları söyledi: “Mültecilerin kent içindeki yerleşim tercihleri, sadece bireysel seçimlerden ibaret değil. Kentsel hizmetlerin dağılımı, ekonomik koşullar, toplumsal kabul gibi pek çok faktör bu süreci şekillendiriyor. Daha sürdürülebilir ve kapsayıcı politikalar oluşturulması için bu tür çalışmaların karar alıcılara rehberlik etmesini umuyorum” dedi.
