Zirai don, Türkiye genelinde tam 34 ilde etkili oldu. Bu iller arasında özellikle Malatya, Manisa, Ordu ve Amasya gibi meyve üretiminde öne çıkan bölgeler dikkat çekti. Felaketin etkisi, özellikle yüksek rakımlı ve gece sıcaklıklarının sıfırın altına düştüğü bölgelerde daha ağır hissedildi.
BİRÇOK ÜRÜN ZARAR GÖRDÜ
Don felaketinden 16 farklı meyve türü zarar gördü. En büyük kaybın kayısı üretiminde yaşandığı belirtildi. Tarım ve Orman Bakanlığı yetkililerinden edinilen bilgiye göre:
- Kayısıda yüzde 90’lara varan ürün kaybı yaşandı.
- Üzüm ve fındıkta yüzde 50’nin üzerinde zarar raporlandı.
- Elma, kiraz, şeftali gibi ürünlerde de ciddi verim kayıpları oluştu.
BU TARİHLERDE DON KENDİNİ GÖSTERDİ
Zirai don olayları, 1 Şubat ile 14 Nisan 2025 tarihleri arasında görüldü. Bu dönem boyunca sıcaklıkların ani düşüş göstermesi, meyve ağaçlarının çiçeklenme dönemine denk gelerek verimde büyük kayıplara yol açtı.
SİGORTALI ÇİFTÇİYE TAM DESTEK
TARSİM (Tarım Sigortaları Havuzu) kapsamında poliçesi bulunan çiftçilere, zarar oranları doğrultusunda tazminat ödemeleri yapılacak. TARSİM uzman ekipleri sahada hızlı şekilde hasar tespiti ve ekspertiz çalışmalarını sürdürüyor.
TARSİM verilerine göre ürün bazında sigortalılık oranları şu şekilde:
- Üzümde: Yüzde 54
- Kayısıda: Yüzde 28
- Fındıkta: Yüzde 22
- Elmada: Yüzde 25
Hasar oranına göre tazminatlar doğrudan üreticinin hesabına yatırılacak. Örneğin, bir üreticinin ürünü yüzde 70 oranında zarar gördüyse, poliçesindeki bu orana uygun tazminat alacak.
SİGORTASI OLMAYANLAR İÇİN NE YAPILACAK?
Tarım sigortası bulunmayan ancak Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS)’ne kayıtlı üreticiler için de devlet devreye girdi. Bu üreticilere yönelik özel destek paketleri hazırlanıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından geliştirilen modelle, çiftçilerin şimdiye kadar yaptığı harcamalar dikkate alınacak ve hasar oranına göre ödeme yapılacak.
Örneğin:
- Üretici 1.000 TL harcama yaptıysa,
- Don zararı yüzde 100 ise, 1.000 TL’si devlet tarafından ödenecek.
- Hasar yüzde 50 ise, üreticiye 500 TL destek verilecek.
Bu sayede, sigortası olmayan çiftçiler de üretimden kopmadan bir sonraki sezona hazırlanabilecek.
NİHAİ HASAR RAPORLARI YOLDA
Tarım ve Orman Bakanlığı uzman ekipleri, zirai donun meydana geldiği ilk günden itibaren sahada detaylı incelemelerde bulunuyor. Önümüzdeki bir ay içinde nihai zarar tespitlerinin tamamlanması planlanıyor.
Çalışmalar hem drone destekli tarama sistemleriyle hem de ziraat mühendislerinin yerinde gözlemleriyle yürütülüyor. Amaç, üreticilerin mağduriyetini en aza indirerek, tarım sektörünün sürdürülebilirliğini sağlamak.
