Her ay maaş alan her çalışan, aynı zamanda devlete sigorta primi ve vergi ödeyerek sosyal güvenlik sistemine katkı sağlıyor. İşverenler de çalışanlar adına prim yatırıyor. Asgari ücretli çalışanlar gelir vergisinden muaf olsalar da sigorta kesintileri maaşlarından düzenli olarak yapılıyor.
Erdursun’a göre, sistemin temel sorunu, uzun yıllar boyunca ödenen yüksek tutarlı prim ve vergilere karşın, emeklilikte alınan maaşların bu katkılara denk gelmemesi.
ASGARİ ÜCRETLE ÇALIŞANIN AYLIK KESİNTİSİ NE KADAR?
Net maaşı 22.104,68 TL olan bir asgari ücretli çalışandan her ay şu kalemlerde kesintiler yapılıyor:
- Sigorta primi: 3.640,77 TL
- İşsizlik sigortası primi: 260,06 TL
- Toplam işçi katkısı: 3.900,83 TL
Buna ek olarak, işveren tarafından da şu ödemeler yapılıyor:
- Sigorta primi: 4.095,87 TL
- İşsizlik sigortası primi: 520,11 TL
- Toplam işveren katkısı: 4.615,98 TL
Bu durumda, çalışanın ve işverenin toplam katkısı aylık 8.516,81 TL’ye ulaşıyor.
İŞVERENE ASGARİ ÜCRETİN GERÇEK MALİYETİ NE KADAR?
Brüt asgari ücretin işverene toplam maliyeti, Hazine tarafından sağlanan 5 puanlık prim indirimiyle birlikte 30.621,48 TL oluyor. Ancak bu indirimden yararlanamayan işverenler için rakam 31.856,74 TL’ye kadar çıkıyor. Böylece asgari ücretli bir çalışan için devletin aldığı toplam prim ve vergi yükü 9.752,06 TL’yi bulabiliyor.
GELİR ARTTIKÇA KESİNTİ ORANI DA ARTIYOR
Daha yüksek maaş alan çalışanların vergi ve sigorta kesintileri, maaşlarıyla orantılı olarak katlanıyor. Erdursun'un hesaplamalarına göre farklı maaş seviyelerinde aylık kesintiler şöyle:
- Net 30.000 TL maaşta: 15.416 TL
- Net 40.000 TL maaşta: 24.779 TL
- Net 50.000 TL maaşta: 34.142 TL
- Net 60.000 TL maaşta: 43.505 TL
- Net 75.000 TL maaşta: 57.550 TL
- Net 100.000 TL maaşta: 86.119 TL
Bu rakamlar, gelir arttıkça çalışan ve işverenin sırtındaki yükün de arttığını gözler önüne seriyor.
EMEKLİLİKTE ALINAN MAAŞ GERÇEKTEN YETERLİ Mİ?
Uzman görüşlerine göre, yüksek oranda yapılan bu kesintilere rağmen emeklilikte alınan maaş, beklentinin oldukça altında kalıyor. Erdursun, net 50 bin TL maaşla çalışan bir kişinin 25 yıl boyunca ödediği toplam prim ve vergi tutarının 10 milyon 242 bin 600 TL olduğunu belirtiyor. Ancak bu çalışana bağlanan emekli aylığı yaklaşık 25 bin TL civarında oluyor.
SİSTEM NEDEN SORGULANMALI?
Erdursun’un vurguladığı önemli bir nokta, çalışanlar arasında yaygın olan "ne kadar prim ödenirse o kadar yüksek maaş alınır" algısının yanlışlığı. Çünkü ödenen primler yıllarca devlette bekliyor, değerlendirilmiyor ve geri dönüşü düşük oluyor. Bu nedenle emeklilik maaşlarının artırılması için primlerin değerinin korunması gerektiği belirtiliyor.
NE YAPMALI?
Mevcut sistemin sürdürülebilir olmadığı görüşünü savunan Erdursun, şu önerilerde bulunuyor:
- Ödenen primlerin reel olarak değerlendirilmesi
- Emekli aylıklarının yaşam standartlarını karşılayacak seviyeye çıkarılması
- Prim ödeyen çalışanların sosyal güvenlik sisteminden hak ettikleri karşılığı almalarının sağlanması
