Etki ajanlığı, bir bireyin, grubun veya kuruluşun, belirli bir gündemi, politikayı, ideolojiyi veya çıkarı savunmak ya da yaymak amacıyla faaliyet yürütmesi olarak tanımlanabilir. Bu faaliyetler genellikle gizli ya da manipülatif bir şekilde gerçekleştirilir ve kamuoyunu, karar alıcıları ya da belirli grupları etkilemeyi hedefler.
Etki ajanları, doğrudan veya dolaylı olarak, bir ülkenin iç politikalarına, uluslararası ilişkilerine ya da toplumsal dinamiklerine müdahale etmek için çalışabilir.
ETKİ AJANLIĞI ÖZELLİKLERİ
Gizlilik: Etki ajanları genellikle faaliyetlerini gizli bir şekilde yürütür ve gerçek niyetlerini saklar. Çoğu zaman, bağımsız ya da tarafsız oldukları izlenimini vermeye çalışırlar.
Manipülasyon: Bilgi, medya, sosyal medya ya da kamuoyu üzerindeki etkilerini artırmak için manipülatif yöntemlere başvururlar. Yanlış bilgi (dezenformasyon) yaymak bu yöntemler arasında yer alabilir.
Yönlendirme: Hedef kitlelerin algılarını ve davranışlarını yönlendirmeye çalışırlar. Bu, siyasi tercihler, ekonomik davranışlar ya da sosyal hareketlere katılım üzerinde etkili olabilir.
Bağlılık: Etki ajanları, genellikle bir ülkeye, kuruluşa, ideolojiye ya da siyasi harekete bağlı olarak faaliyet gösterir.
ETKİ AJANLARININ FAALİYET ALANLARI
Siyasi Alan: Seçim süreçlerini etkilemek, siyasi bir partiyi veya lideri desteklemek ya da zayıflatmak.
Ekonomik Alan: Piyasaları yönlendirmek, ekonomik güveni sarsmak ya da belirli sektörlerde yatırımcıları etkileyen bilgiler yaymak.
Toplumsal Alan: Toplumsal kutuplaşmayı artıracak ya da belirli grupları mobilize edecek kampanyalar düzenlemek.
Uluslararası İlişkiler: Bir ülkenin dış politikasını etkilemek veya uluslararası arenada belirli bir ülkenin imajını güçlendirmek ya da zayıflatmak.
ETKİ AJANLIĞINA ÖRNEKLER
Sosyal medya platformlarında sahte hesaplarla propaganda yapılması.
Gazeteciler, akademisyenler ya da düşünce kuruluşları aracılığıyla yönlendirilmiş fikirlerin yayılması.
Kültürel veya sivil toplum projeleriyle toplum üzerinde nüfuz kurma girişimleri.
ETKİ AJANLIĞI YASA TASARISI
Türkiye'de "Etki Ajanlığı" yasa tasarısı, özellikle son yıllarda yoğun tartışmalara yol açan düzenlemelerden biri oldu. İlk olarak Mayıs 2024'te gündeme gelen tasarı, Türk Ceza Kanunu'nun "casusluk" suçunu düzenleyen 339. maddesine yeni bir suç eklenmesini öngörüyordu. Tasarı, hem içerdiği maddeler hem de doğuracağı sonuçlar itibarıyla muhalefet ve kamuoyu tarafından eleştirilerek iki kez geri çekildi.
ETKİ AJANLIĞI SUÇU NELERİ KAPSIYOR?
Tasarı kapsamında, "Devletin güvenliği veya iç ya da dış siyasi çıkarları aleyhine yabancı bir devlet veya organizasyonun talimatı doğrultusunda suç işleyenler" hakkında 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası verilmesi planlanıyordu. Bu suçun, "savaş sırasında veya askeri hareketleri tehlikeye sokacak bir süreçte" işlenmesi durumunda ceza, 8 yıldan 12 yıla kadar artırılacaktı.
Ayrıca, yasa tasarısında yer alan "Fail hakkında hem bu suçtan hem de işlediği diğer suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur" ifadesi, çifte cezalandırma uygulamasına kapı araladığı gerekçesiyle tepki çekti. Bu durum, hukuk çevrelerinde adil yargılama ve ceza hukuku ilkeleri açısından ciddi tartışmalara neden oldu.
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK ENDİŞELER
Yasa tasarısı, özellikle basın özgürlüğüne yönelik oluşturabileceği tehlikeler nedeniyle eleştirildi. Muhalefet partileri ve birçok sivil toplum kuruluşu, bu düzenlemenin gazetecilerin, araştırmacıların ve sivil toplum temsilcilerinin faaliyetlerini kısıtlayabileceğini savundu. Tasarının muğlak ifadeler içerdiği ve "yabancı organizasyonların stratejik çıkarları doğrultusunda" ibaresinin keyfi yorumlara açık olduğu vurgulandı.
İLK GERİ ÇEKİLME: MAYIS 2024
Tasarı, ilk olarak Mayıs 2024'te 9. Yargı Paketi kapsamında TBMM gündemine getirildi. Ancak özellikle muhalefet partilerinin ve kamuoyunun yoğun tepkisi nedeniyle düzenleme, komisyonda yapılan görüşmelerin ardından geri çekildi. Tasarı, ifade özgürlüğü ve hukuki belirsizlikler bağlamında ciddi eleştiriler almıştı.
İKİNCİ GERİ ÇEKİLME: KASIM 2024
Düzenleme, Ekim 2024'te TBMM Adalet Komisyonu tarafından yeniden ele alındı ve bu kez "Noterlik Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun" içerisine dahil edilerek Kasım 2024'te genel kurula sunuldu. Ancak bu girişim de muhalefet partilerinin itirazları ve kamuoyundaki geniş çaplı tepkiler sonucu başarısız oldu ve yasa teklifi ikinci kez geri çekildi.
GELECEKTE NELER OLACAK?
AK Parti’nin, tasarıyı Meclis'teki bütçe görüşmelerinin tamamlanmasının ardından yeniden gündeme getireceği konuşulsa da, Ocak 2025 itibarıyla bu konuda herhangi bir adım atılmadı. Ancak düzenlemenin, ilerleyen dönemde farklı bir biçimde tekrar Meclis'e sunulabileceği yönünde beklentiler bulunuyor.
