Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2023 – 2025 Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Eylem Planı çerçevesinde, kira sözleşmelerinin e-Devlet üzerinden yapılmasını hedefliyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 2024 yılı sonuna kadar vatandaşların kira sözleşmelerini e-Devlet üzerinden yapabileceklerini duyurdu. Bu uygulama ile taraflar arasında akdedilen sözleşmelerin bir nüshasının, sözleşme tarihinden itibaren 15 gün içinde e-Devlet sistemine kaydedilmesi gerekecek.
Kira sözleşmelerinin e-Devlet sistemine dahil edilmesi, banka üzerinden gerçekleştirilen kira ödemeleri için vergilendirme kontrolünü güçlendirecek. Bu sayede, devlet, ev sahiplerinin kira gelirlerini bildirme süreçlerini daha etkin bir şekilde takip edebilecek. Böylece, eksik veya hiç bildirim yapılmaması gibi durumlar minimize edilecek ve vergi kaybı önlenecek.
E-Devlet üzerinden gerçekleştirilecek kira sözleşmeleri, Türk Borçlar Kanunu'nda yeni bir “şekil şartı” getirebilir. Bu durum, sözlü kira sözleşmelerinin hukuki durumunu belirsiz hale getirebilir. Kiracı ve kiraya veren arasındaki anlaşmaların e-Devlet sistemine kaydedilmesi, devletin sözleşmenin bir tarafı hâline gelmesine yol açacak ve bu durum, fesih, kira bedeli gibi önemli hususların e-Devlet üzerinden düzenlenmesine neden olacaktır.
Bu yeni uygulama, sözleşme serbestisi ilkesine etkide bulunabilir. Tarafların özgür iradesiyle yaptıkları sözleşmelerin içeriklerinin e-Devlet üzerinden incelenmesi, gizlilik ilkelerinin aşılmasına yol açabilir. Özellikle ticari işletme kira sözleşmeleri, içeriklerin ticari sır olma niteliğini kaybedebilir. Ticari sır, bir işletmenin ekonomik olarak avantaj sağladığı ve gizli tutulması gereken bilgileri içerir. E-Devlet sistemine yapılan ibrazlar, bu tür bilgilerin korunmasını güçleştirebilir.
Kayıt dışı ekonomi, resmi kayıtlarda yer almayan ve yasal düzenlemelere tabi olmayan ekonomik faaliyetleri ifade eder. Kayıt dışı ekonomi, genellikle vergi kaçırma ile ilişkilendirilir ve Türkiye'de önemli bir sorun teşkil etmektedir. Kira sözleşmelerinin e-Devlet üzerinden yapılması, kayıt dışı ekonomiyle mücadelede önemli bir adım olacaktır. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, bu sistemin, vergi kaçakçılığını önlemeye yönelik olduğunu vurguladı.
Kira sözleşmeleri, Türk Borçlar Kanunu’nun 299. maddesi ve devamında düzenlenmiştir. Bu sözleşme, kiraya verenin bir malı kullanıma sunması ve kiracının belirlenen bedeli ödemesi esasına dayanır. Kira sözleşmeleri, belirli ve belirsiz süreli olarak yapılabilmektedir.
Belirli Süreli Sözleşmeler: Kararlaştırılan sürenin geçmesiyle otomatik olarak sona erer.
Belirsiz Süreli Sözleşmeler: Belirli bir süre öngörülmeden yapılmış sözleşmelerdir.
Kira sözleşmeleri, özel hukuk sözleşmeleri arasında yer alır ve iki tarafa borç yükler. Bu sözleşmelerin çeşitleri arasında konut ve iş yeri kiraları, ürün kirası ve ticari işletme kiraları bulunmaktadır.
e-Devlet üzerinden kira kontratı yapmak için turkiye.gov.tr adresine giriş yapmak gerekecektir. Kullanıcı, sayfanın sağ üst köşesinde bulunan arama kısmına "Adıma Yapılan Kira Ödemeleri" yazarak, Gelir İdaresi Başkanlığı üzerinden işlemlerini gerçekleştirebilir.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, e-Devlet Kapısı’nın kullanıcı sayısının 66 milyonu geçtiğini ve bu rakamın Türkiye'deki dijital okuryazarlığın artışını gösterdiğini belirtti.
Kira sözleşmelerinin e-Devlet sistemiyle entegre edilmesi, hukuki süreçte önemli değişiklikler yaratacak. Bu uygulama, hem kayıt dışı ekonomiyle mücadelede etkinlik sağlayacak hem de kira sözleşmelerinin şeffaf bir şekilde yönetilmesini mümkün kılacaktır.
