Tarihçi ve akademisyen Prof. Dr. İlber Ortaylı, Nobel ödüllü ekonomist Prof. Daron Acemoğlu’nun geçmiş yıllarda kaleme aldığı yazılarla ilgili eleştirilerde bulundu. Ortaylı, özellikle Acemoğlu’nun “Arapların Osmanlı döneminde iktisadi gelişimi” ve “Macaristan” üzerine değerlendirmelerinde eksiklikler olduğunu belirtti.
Ortaylı, Acemoğlu’nun Osmanlı İmparatorluğu’nun Arap coğrafyasındaki ekonomik faaliyetlerine dair analizlerini eleştirdi.
“Acemoğlu’nun yorumları kampüsteki Arap entelektüellerinden esinlenerek kaleme aldığı açık”
Acemoğlu’nun Arapların Osmanlı döneminde iktisadi gelişimi üzerinde Oksijen gazetesinde yazısı ile ilgili "Maalesef boştu” diyen Ortaylı, şunları kaydetti:
“Anglosakson tarihçiler arasında ve bilhassa İsrail’de 19. yüzyıl Arap ülkeleri üzerine yazılan kitaplar rafları doldurur ve ciddi araştırmalardır. Bu konudaki Acemoğlu’nun yorumları kampüsteki Arap entelektüellerinden esinlenerek kaleme aldığı açıktır. Daron Bey’in oradaki ifadesine göre bir gelişme görülmemiş, fakat tarihi izleyen mesela Britanyalı parlamento üyesi muasır Mark Sykes dahi başka şeyler söylüyor (The Caliphs’ Last Heritage: A Short History of the Turkish Empire adlı eser).”
MACARİSTAN AB'DEN ATILSA AB NEYE YARAR
Ortaylı, Acemoğlu’nun yine Oksijen’deki Macaristan üzerine kaleme aldığı yazısıyla ilgilide şu değerlendirmelerde bulundu:
“’Macaristan demokrat değilmiş, Avrupa Birliği’nden atılmalıymış.’ Bu sözleri söyleyen, Amerikalı olsa da MIT’de profesör olsa da şarktan gelen bir delikanlıdır. Avrupa tarihini ne kadar etüt ettiğini bilmiyorum. Macaristan Avrupa Birliği’nden atılırsa o Avrupa Birliği neye yarar. Herhâlde Romanya ve Bulgaristan’la devam edecek bir camia değildir. Bu gibi ifadeleri akşam kahve konuşmalarında yapabilirsiniz. O tarihte Nobel almamıştı ama yine saygın bir kurumun, saygın bir hocasıydı. Bunları açıkça yazıp söylemek densizliktir. Maalesef bazı pozisyonlar bazı söylem biçimlerini dengelemek ve sınırlamayı gerektirir.
“O kitabın tesiri altında kaldığını tahmin ediyorum”
Ortaylı, Prof. Dr. Daron Acemoğlu'nun gazeteci Fatih Altaylı'nın YouTube kanalında tartışma yaratan Mustafa Kemal Atatürk eleştirileriyle ilgili de değerlendirmelerde bulundu. Acemoğlu’nun Atatürk'ün gücü merkezileştirme çabası içine girdiğine ilişkin sözleri teki çekmişti. “Atatürk devri üzerinde yazan insanların Batı’daki bu tip söylemlere kaynaklık eden Erich Jan Zürcher yorumundan etkilendiği görülür. O kitabı herhâlde okumuş olmalı ve tesir altında kaldığını zannediyorum” diyen Ortaylı, şunları kaydetti:
“Zürcher kaynak kullanılmak bakımından çok özürlü bir yazardır. Sınırlı kaynak yorumcusu ve nakilcisidir. Başka bir şeyi de pek okuduğunu düşünemiyorum. İlla Avrupa kaynağı arıyorsa cumhuriyet dönemi için Bernard Lewis’ten başlar ve Andrew Mango ile devam edersiniz. Hadi Standford Shaw’u beğenmiyorsunuz Paraşkev Paruşev’e kadar devam edersiniz.
“Aldığı bilim ödülünün durumunu düşünerek daha oturaklı değerlendirmeler yapması tavsiye edilir”
İnsanların tarihteki bazı devirlerle hoşnut olmayan anıları olabilir. Şunu söylemek istiyorum; böyle anılar bir imparatorluğun mirasçıları olarak Türk toplumunda şu veya bu gruba mahsus ızdıraplar değildir. Rumeli’den göçenimizin ayrı travmaları vardır, Kafkasya göçlerinden gelenlerin ayrı, Rusya arazisinden gelenlerin başka, Arap ülkelerinden gelenler hakeza. Bir ülkenin tarihi ne kadar kalabalık ve ne kadar yaygınsa ki bu Birinci Dünya Savaşı’na kadar devam eden büyük imparatorluklarından biridir, hakkında hüküm vermek de biraz okumayı ve düşünmeyi gerektirir. Bana göre Daron Acemoğlu bir iktisat ödülünü üçe bölerek verilecek biri değil, demek orada da kendisine hafif bir haksızlık yapılmış. Bunu da düşünerek, göz önüne alarak söylüyorum. Aldığı bilim ödülünün durumunu düşünerek daha oturaklı değerlendirmeler yapması tavsiye edilir.”
