Japonya'da Osaka Üniversitesi'nden bilim insanları, kök hücre tedavisi alanında önemli bir gelişme kaydederek dünyada bir ilki gerçekleştirdi. Geliştirdikleri yeni tedavi yöntemiyle, kornea hasarına bağlı olarak görme kaybı yaşayan dört hastaya görme yetisini yeniden kazandırmayı başardılar. Henüz deneme aşamasında olan bu yenilikçi tedavi, görme engellilere umut ışığı olurken, geniş çaplı klinik çalışmalar için de zemin hazırladı.
Dört Hasta Üzerinde Denendi, Başarı Sağlandı
Çalışma, ileri derecede kornea hasarı nedeniyle görme kaybı yaşayan dört hasta üzerinde uygulandı. Tedavi edilen hastalardan üçünde görme yetisinin önemli ölçüde geri kazandırıldığı, dördüncü hastada ise görme yetisinde belirgin bir iyileşme kaydedildi. Ancak bu iyileşmelerin bazı hastalarda uzun süreli olmadığı, tedavinin tam kalıcılığının henüz kanıtlanmadığı belirtildi. Bilim insanları bu yeni yöntemin kornea hasarlarına bağlı körlük için kalıcı bir çözüm olup olamayacağını değerlendirmek amacıyla daha fazla araştırma yapılması gerektiğine dikkat çekiyor.
Kök Hücre Tedavisinde Yeni Bir Yaklaşım
Görme kaybına neden olan kornea hasarlarını tedavi etmek için uzmanlar, geleneksel yöntemlerin yerine uyarılmış pluripotent kök hücreler (iPS hücreleri) kullanmayı tercih etti. Bu kök hücreler, sağlıklı bir bağışçıdan alınan kan hücrelerinin embriyonik benzeri bir duruma dönüştürülmesiyle elde edildi. Ardından bu hücreler, korneada iyileşme sağlayacak epitel hücrelerine dönüştürüldü. Hastaların korneasındaki yara dokusunu temizleyen bilim insanları, bu hücreleri göz yüzeyine yerleştirerek görme yetisinin yeniden kazanılmasını sağladı.
Limbal Kök Hücre Eksikliğine Çözüm Sunuyor
Gözdeki şeffaf yüzey olan kornea, normal şartlarda gözün kenarındaki limbal halkada bulunan kök hücreler sayesinde kendini yenileyebiliyor. Ancak bazı durumlarda, bu kök hücrelerin azalması veya tamamen tükenmesi sonucu “limbal kök hücre eksikliği” (LSCD) adı verilen bir rahatsızlık gelişebiliyor. LSCD, korneada yara dokusunun birikmesine ve körlüğe yol açabiliyor. Geleneksel LSCD tedavileri ise genellikle sağlıklı gözlerden alınan kök hücrelerin nakliyle yapılıyor. Fakat bu durum, yalnızca tek gözde problem olduğunda mümkün olabiliyor. Yeni kök hücre tedavisi, her iki gözde de kök hücre eksikliği bulunan hastalar için umut vadediyor.
Tedavi Güvenli Görünüyor, Ancak Geniş Çaplı Çalışmalar Şart
İki yıl boyunca yapılan gözlemler, kök hücre tedavisinin hastalar üzerinde ciddi bir yan etki yaratmadığını ortaya koydu. Yapılan gözlemler sonucunda, hastaların hiçbirinde tümör oluşumu veya bağışıklık sistemi reddi gibi olumsuz etkiler görülmedi. Ancak uzmanlar, tedavinin güvenilirliği ve kalıcılığı konusunda daha fazla veriye ihtiyaç duyulduğunu, geniş çaplı klinik araştırmalar yapılması gerektiğini vurguluyor. Çalışmanın başındaki Kapil Bharti, elde edilen sonuçların umut verici olduğunu belirterek, tedavinin uzun vadeli başarı oranlarını artırmak için araştırmaların devam edeceğini belirtti.
Sonuçlar Hala Teyit Bekliyor
Tedavi yapılan dört hastada görme yetisinde belirgin iyileşmeler gözlenirken, yalnızca bir hastada iyileşmenin kısmen tersine döndüğü bildirildi. Bilim insanları, tedavi sonrası gözlemlenen görme iyileşmesinin kesin nedenini henüz tam olarak açıklayamıyor. Ancak alıcı gözde nakledilen hücrelerin köklenip çoğalmasının veya önceden yapılan yara temizliğinin bu sonuçları etkileyebileceği düşünülüyor.
