Sedimantasyon, kanın bir tüp içinde ne kadar hızlı çöktüğünü ölçen bir laboratuvar testidir. Bu test, kanın hücrelerinin çökme hızını incelemek için kullanılır ve genellikle "SED" veya "SED rate" olarak kısaltılır. Kanın sedimentasyon hızı, bir kan örneği belirli bir süre boyunca bekletildiğinde, kırmızı kan hücrelerinin plazma üzerindeki çökme hızını ölçer. Bu test, vücutta inflamasyon (iltihap) veya enfeksiyon gibi durumların tespitinde ve izlenmesinde kullanılır.
Sedimantasyon Ne İçin Bakılır?
Sedimantasyon hızı, vücutta bulunan iltihabi süreçlerin belirlenmesi ve izlenmesi için kullanılan bir laboratuvar testidir. Sedimantasyon hızı ölçümü, kandaki hücrelerin bir süre boyunca yerçekimi etkisi altında çökmesi hızını ifade eder. Bu test, birçok tıbbi durumun tanısında ve izlenmesinde yardımcı olabilir. İşte sedimantasyon hızının neden ve ne zaman incelendiği bazı durumlar:
İltihap İzlemi: Sedimantasyon hızı, vücutta meydana gelen iltihaplanma veya enfeksiyonun şiddetini izlemek için kullanılır. Yüksek bir sedimantasyon hızı, aktif bir iltihaplanma sürecini gösterebilir.
Romatolojik Hastalıklar: Sedimantasyon hızı, romatoid artrit gibi romatolojik hastalıkların teşhisinde ve izlenmesinde kullanılır. Bu hastalıkların şiddeti ve tedavi yanıtlarının değerlendirilmesinde faydalı olabilir.
Ateşli Durumlar: Yüksek ateşli durumların (örneğin, bakteriyel enfeksiyonlar) tanısında ve izlenmesinde sedimantasyon hızı önemli bir parametredir.
Kanser İzlemi: Bazı kanser türlerinin izlenmesinde, özellikle lenfoma ve multipl miyelom gibi kan kanserlerinin takibinde sedimantasyon hızı kullanılır.
Kronik Hastalıklar: Sedimantasyon hızı, kronik böbrek hastalığı, diyabet, kalp hastalığı ve inflamatuvar bağırsak hastalığı gibi uzun vadeli sağlık durumlarının izlenmesinde bir gösterge olabilir.
Organizma İzlemi: Sedimantasyon hızı, bir hastanın genel sağlık durumunu izlemek için kullanılabilir. Özellikle yaşlılık, gebelik veya diğer özel durumlar sırasında hastaların sağlık durumunu değerlendirmek için kullanılabilir.
Sedimantasyon hızı normalde milimetre/saat (mm/saat) cinsinden ölçülür. Normal değerler yaşa, cinsiyete ve laboratuvarın kullanılan ölçüm yöntemine göre değişebilir. Sedimantasyon hızı yüksekse, bu durumda altta yatan bir inflamasyon veya enfeksiyon olabilir ve bunun nedenini belirlemek için ek testler gerekebilir.
Sedimantasyon Düşüklüğü Nedir?
Sedimantasyon değeri, vücuttaki iltihabı gösteren bir parametredir. Sedimantasyon değeri düşük olduğunda (0'a yakın değerler anormal kabul edilir), bu vücutta iltihap olmadığını gösterir. Ancak, bazı ilaçların kullanımına bağlı olarak (kinin, salisilatlar, yüksek doz steroidler) veya bazı hastalıkların etkisi sonucu sedimantasyon değeri düşebilir. Sedimantasyon değerini düşüren durumlar şunlardır:
- Konjestif kalp yetmezliği.
- Düşük plazma proteini seviyeleri.
- Yüksek beyaz kan hücresi sayısıyla birlikte görülen lökositoz.
- Polisitemia vera (kemik iliği bozukluğu).
- Orak hücreli anemi (kırmızı kan hücrelerini etkileyen bir hastalık).
Hastalığa bağlı sedimantasyon değeri düşüklüğü durumunda temel amaç, hastalığın tedavi edilmesidir.
Sedimantasyon Yüksekliği Nedir?
Sedimantasyon değerinin kadın, erkek ve çocuklar için normal değer aralıklarının üzerinde olması, sedimantasyon yüksekliği olarak kabul edilir. Bazı ilaçların kullanımı (dekstran, teofilin, metil dopa, metiserjit, penisilamin, vitamin A, trifloperidol, doğum kontrol hapları) ve bazı hastalıklar sedimantasyon değerinin normalden yüksek olmasına yol açabilir. Ayrıca, vücutta meydana gelen enfeksiyonlar sonucunda da sedimantasyon değeri yükselebilir. Sedimantasyon değerini yükselten bazı durumlar şunlardır:
- Sistemik ve lokalize inflamatuar ve enfeksiyöz hastalıklar (yerel veya yaygın enfeksiyonlar).
- Doku yaralanması veya iskemi (dokuya kan akışının azalması).
- Travma.
Belirli kanser türleri, bazı lenfoma türleri ve multipl miyelom gibi.
- Yaşlılık.
- Gebelik.
- Anemi (kansızlık).
- Böbrek hastalığı.
- Diyabet.
- Kalp hastalığı.
- Kan ve damar hastalıkları.
- Kan damarı iltihabı (vaskülit).
- Şişmanlık.
- Tiroid hastalığı.
Otoimmün hastalıklar, lupus, romatoid artrit ve temporal arterit gibi bazı artrit türleri, polimiyalji romatika (kas ve eklem ağrısına neden olan bir durum), hiperfibrinojenemi (kan protein fibrinojeninin yüksek seviyelerde olduğu durum) ve alerjik veya nekrotizan vaskülit gibi durumlar sonucunda da sedimantasyon değeri yükselebilir.
