Zona, tehlikeli ve yaşamı tehdit eden bir durum olmasa da çok acı verici olabilir. Döküntülü ve ağrılı bir enfeksiyon olmasıyla bilinen zona vücudumuzun her yerinde ortaya çıkabilir. Ancak çoğunlukla bedeninizin sağ veya sol tarafını tek bir kabarcık şeridi olarak sarar. Peki, zona hastalığı nedir, neden olur? İşte zona hastalığı belirtileri ve tedavisi...
ZONA NEDİR?
"Zona," tıp dilinde herpes zoster olarak da adlandırılan bir viral enfeksiyon hastalığıdır. Zona, varicella-zoster virüsünün neden olduğu bir enfeksiyon sonucu ortaya çıkar. Bu virüs aynı zamanda çocukluk dönemi su çiçeği hastalığına da neden olur. Su çiçeği hastalığına yakalanan kişilerin vücudu, virüsü kontrol altına alır, ancak virüs sinir köklerinde uykuda kalır.
ZONA KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Zona, genellikle bağışıklık sistemi zayıflamış veya yaşlı bireylerde ortaya çıkar. Bu virüs yeniden aktif hale gelir ve vücudun farklı bölgelerinde ciltte döküntülere neden olabilir. Genellikle ciltte kızarıklık, kabarcıklar ve ağrı ile kendini gösterir. Ağrı, zaman zaman şiddetli olabilir ve bu nedenle zona hastaları rahatsızlık yaşarlar.
ZONA NE KADAR SÜREDE GEÇER?
Zona, genellikle birkaç hafta içinde iyileşir, ancak bazen ağrılar uzun süre devam edebilir. Ayrıca, zona nedeniyle gelişebilecek komplikasyonlar da olabilir. Tedavi, genellikle antiviral ilaçlar ve ağrı kesiciler içerebilir. Ayrıca, zona aşısı mevcut olup, bağışıklık sistemini güçlendirmek için özellikle yaşlı bireylere önerilmektedir.
ZONA BELİRTİLERİ NELERDİR?
Zona belirtileri ve semptomları genellikle vücudunuzun bir tarafının sadece küçük bir bölümünü etkiler. Bu belirti ve semptomlar şunları içerebilir:
• Ağrı, yanma, uyuşma veya karıncalanma
• Dokunma hassasiyeti
• Ağrıdan birkaç gün sonra başlayan kırmızı döküntü
• Açılan ve kabuklanan sıvı dolu kabarcıklar
• Kaşıntı
Bazı insanlarda aşağıdaki belirtiler de gözlemlenir:
• Ateş
• Baş ağrısı
• Işığa duyarlılık
• Tükenmişlik
Ağrı genellikle zona hastalığının ilk belirtisidir. Bazıları için yoğun olabilir. Ağrının konumuna bağlı olarak bazen kalbi, akciğerleri veya böbrekleri etkileyen sorunların bir belirtisi ile karıştırılabilir. Bazı insanlar döküntü geliştirmeden zona ağrısı yaşarlar.
ZONA NEDEN OLUR NASIL GEÇER?
Zona, virüsünün vücutta uyku halindeki kalıntılarının yeniden aktive olması sonucu ortaya çıkar. Bu virüs, su çiçeği hastalığına yakalanan kişilerde ciltte kabarcıkların ve döküntülerin oluşmasına neden olur ve daha sonra sinir köklerine yerleşir.
Zona, genellikle kendiliğinden iyileşir, ancak ağrı ve rahatsızlık yaşatabilir. Tedavi, belirtileri hafifletmek ve komplikasyonları önlemek amacıyla kullanılabilir. İşte zona tedavisi ve yönetimi hakkında bilmeniz gerekenler:
Zona tedavisinde antiviral ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, virüsün yayılmasını ve enfeksiyonun şiddetini azaltabilir. Erken tedavi, daha etkili sonuçlar sağlayabilir.
Zona ağrısı genellikle şiddetli olabilir. Ağrı kesiciler, ağrının hafifletilmesine yardımcı olabilir. Bazı durumlarda, ağrı kesici kremler de kullanılabilir.
Zona döküntülerin olduğu bölgenin temiz tutulması ve enfeksiyonun önlenmesi önemlidir. Bu bölgeyi kaplayan giysiler ve bantaj kullanılabilir.
Zona aşısı, zona riskini azaltabilir. Aşı, özellikle 50 yaş üstü bireylere önerilir.
Zona, genellikle birkaç hafta içinde iyileşir, ancak bazı hastalarda ağrı ve rahatsızlık uzun süre devam edebilir. Erken tanı ve tedavi, komplikasyon riskini azaltabilir. Eğer zona belirtileri yaşıyorsanız veya zona aşısı hakkında bilgi almak istiyorsanız, bir sağlık profesyoneli ile görüşmeniz önerilir.
ZONA HASTALIĞI OLANLAR NE YEMEMELİ?
Zona hastalığına sahip kişilerin özel bir diyet takip etmelerine gerek yoktur. Ancak bazı besinlerin veya diğer maddelerin zona semptomlarına etkisi olabileceğini unutmamak önemlidir. İşte zona hastalığı olan kişilerin dikkate alması gereken bazı besin ve maddeler:
Arginin, amino asitlerden biridir ve bazı besinlerde yüksek miktarlarda bulunur. Arginin, vücudunuzdaki virüslerin çoğalmasını teşvik edebilir. Bu nedenle zona hastalığı yaşayan kişiler arginin içeren besinlerden kaçınabilirler. Bu tür yiyecekler arasında fındık, çikolata, kahve, kabak çekirdeği, soya ürünleri ve yulaf bulunur.
Alkol ve nikotin, bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilir ve zona semptomlarının şiddetlenmesine yol açabilir. Zona hastaları, bu maddelerden kaçınmalı veya tüketimlerini sınırlamalıdır.
Bazı kişiler, baharatlı yiyeceklerin zona semptomlarını artırabileceğini bildirmiştir. Bu nedenle zona hastalığı yaşayan kişiler, baharatlı yiyeceklerden kaçınmayı düşünebilirler.
Zona hastaları, dengeli bir diyet uygulamalı ve bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için yeterli beslenmeye özen göstermelidirler. Bu, taze meyve, sebze, protein ve sağlıklı yağlar içeren bir diyeti içerir. C vitamini ve diğer antioksidanlar da bağışıklık sistemini destekleyebilir.
Her birey farklıdır ve zona semptomları kişiden kişiye değişebilir. Bu nedenle, zona semptomlarının tetikleyicileri hakkında doktorunuzla görüşmek her zaman en iyisi olacaktır. Doktorunuz, sizin için en uygun diyeti veya yaşam tarzı değişikliklerini önermek için size özel bir yaklaşım geliştirebilir.
ZONA BULAŞICI MI?
Zona hastalığı, doğrudan kişiden kişiye bulaşan bir hastalık değildir. Ancak zona, varicella-zoster virüsünün (VZV) neden olduğu bir enfeksiyon olduğu için, bu virüs bulaşıcıdır. Zona hastalığının bulaşma şekilleri şunlar olabilir:
Bir kişi, zona semptomları geliştirdiğinde, döküntülerinin bulunduğu bölgeye dokunmak veya temas etmek diğer kişilere varicella-zoster virüsünün bulaşma riskini artırabilir. Bu nedenle zona döküntülerine temas etmekten veya temas eden eşyaları kullanmaktan kaçınılması önemlidir.
Eğer bir kişi zona hastalığının öncesinde su çiçeği (varicella) geçirmemişse ve zona semptomları gelişirse, o kişi su çiçeği bulaşıcı hale gelebilir. Varicella-zoster virüsü, zona semptomlarına neden olmadan önce başka bir kişiye bulaşabilir ve bu kişi su çiçeği kapabilir.
Zona bulaşma riski daha çok zona semptomları geliştikten sonraki döküntü aşamasında yüksektir. Zona hastalarının, özellikle kabarcıklı döküntülerinin olduğu bölgeleri korumaları ve teması sınırlamaları önemlidir. Özellikle hamile kadınlar, bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler ve su çiçeği geçirme geçmişi olmayan kişiler, varicella-zoster virüsünden korunmak için dikkatli olmalıdır.
Zona aşısı, su çiçeği geçirmemiş kişilerin varicella-zoster virüsünden korunmasına yardımcı olabilir. Bu aşı, zona riskini azaltabilir ve su çiçeği geçirme riskini azaltabilir.
