Hemoroid (Basur) Nedir?
Makatta kanama, kaşıntı ve ağrı gibi şikayeti olan birçok kişi, hemoroid nedir ve neden olur sorularının yanıtlarını merak ederek hekimlere başvurmaktadır. Hemoroidal damarlar, anatomik olarak makat çıkışında ve rektumun alt kısmında yer alan kan damarlarıdır. Her insanda bulunan bu kan damarlarının genişlemesi ve yastıkçık şeklinde şişkin hâl alması durumuna ise hemoroid ya da basur hastalığı denilir. Hemoroidler iç ve dış olmak üzere ikiye ayrılır. Genel olarak rektumun iç duvarında oluşan ve sol dış, sağ ön veya sağ arka lokasyonlarda görülen hemoroid yastıkçıkları, orta ve üst hemoroidal damarların uç noktalarıdır. Bu damarların genişlemesi sonucu iç hemoroid oluşur. Dış hemoroidler ise alt hemoroidal damar ağından kaynaklanır. Genellikle ileri yaş, ishal, gebelik, uzun süreli oturma, dışkı sırasında zorlanma veya ıkınma, kronik kabızlık, kalça bölgesinde oluşan tümörler ve kan sulandırıcı tedavi kullanan kişilerde hemoroid hastalığı daha sık görülür. Genellikle belirti göstermese de iç hemoroid yastıkçıklarının dışarı sarkması, ağrı ve rahatsızlık hissine yol açar. Bu belirtilerin görüldüğü iç hemoroid neden olur sorusunun cevabı hâlen net olarak bulunamamış olsa da damarları tutan bağ dokusunun bozulması ya da makatta bulunan kasların aşırı büyümesi ve dışkılama sırasında hemoroid yastıkçıklarını zorlaması nedeniyle olduğu düşünülmektedir.
Hemoroid (Basur) Belirtileri Nelerdir?
Hemoroid (basur) hastalığına sahip olan kişilerin yaklaşık %40'ında herhangi bir belirti görülmez. Semptom görülen hastalar ise genellikle dışkıda parlak kırmızı renkli kanama, şişmiş ve tromboza uğramış (kan pıhtısı oluşmuş) hemoroidal damarlarda ağrı, makat çevresinde şiddetli kaşıntı ve rahatsızlık hissi nedeniyle sağlık kuruluşlarına başvururlar. Hemoroidal damarlarda kanama şikayeti genellikle her zaman ağrısız ve dışkılama ile ilişkili olsa da bazen dışkılamadan bağımsız olarak da oluşabilir. Kan genellikle parlak kırmızı renklidir ve dışkının etrafında görülür. Bazı durumlarda dışkılamanın sonunda kan tuvalete damlayabilir. Kanama, çoğunlukla dışkıda zorlanma ve ıkınma nedeniyle oluşur. Nadiren de olsa kan kaybının kronikleşmesi, demir eksikliğine bağlı kansızlığa yol açabilir ve halsizlik, baş ağrısı, yorgunluk gibi şikayetlere neden olabilir.
Basur hastalarında makat çevresinde kaşıntı görülmesi yine sık görülen bir belirtidir. İç hemoroidler genellikle belirti göstermez. Ancak hemoroidal damarların makattan sarkması sonucu bazı şikayetler görülebilir. Bu durumda iç hemoroid belirtileri arasında kanama, kaşıntı ve ağrı şikayetlerine ek olarak makatta akıntı, ıslaklık, makat içerisinde dolgunluk ve rahatsızlık hissi de oluşabilir.
Hemoroid (Basur) Nedenleri Nelerdir?
Anüs etrafındaki damarlar, dışkılama sırasında baskı altında esneyebilir ve bu durum, hemoroid hastalığının temel nedenidir. Hemoroid, rektumun alt bölgesindeki damarların basınca bağlı olarak genişlemesi ve şişmesi sonucu ortaya çıkar. Bu basınca neden olan faktörler şunlar olabilir:
- Dışkılama sırasında zorlanma: Aşırı ıkınma, kabızlık, sert dışkılar veya uzun süreli tuvalette oturma, damarların şişmesine yol açabilir.
- Kronik ishal veya kabızlık: Sürekli olarak ishal veya kabızlık sorunu yaşamak, hemoroid riskini artırabilir.
- Aşırı kilo veya obezite: Fazla kilo taşımak, karın bölgesine fazladan baskı uygular ve hemoroid gelişimine katkıda bulunabilir.
- Gebelik: Gebelik sırasında, bebeğin büyüklüğü ve rahim baskısı, rektum ve çevresindeki damarlara ekstra baskı yapabilir ve bu da hemoroid oluşumuna yol açabilir.
- Liften fakir beslenme: Lif açısından yetersiz bir diyet kabızlığa yol açabilir ve bu durum hemoroid riskini artırabilir.
- Sürekli ağırlık kaldırma: Sürekli olarak ağır cisimleri kaldırmak, karın içi basıncını artırabilir ve bu da hemoroid oluşumuna katkıda bulunabilir.
- Ayrıca, yaşın ilerlemesi de hemoroid riskini artırabilir, çünkü yaşlandıkça rektumu ve makatı destekleyen dokular zayıflar ve gevşer. Gebelik sırasında hemoroid riskini azaltmak için lif içeren yiyeceklere ve bol su içmeye dikkat etmek önemlidir.
Hemoroid (Basur) Çeşitleri Nelerdir?
Hemoroid hastalığı, iç, dış, sarkmış (prolapse) ve tromboze (pıhtılaşmış) olmak üzere dört farklı türe ayrılır. Bu çeşitler, hastalığın belirtilerine, konumuna ve ciddiyetine göre sınıflandırılır. İşte hemoroid çeşitlerinin açıklamaları:
İç Hemoroid: Bu tür hemoroidler, rektum adı verilen bağırsak kanalında oluşur. İç hemoroidler, dentat çizgi olarak bilinen hat ile rektumun ayrıldığı yerin üstünde yer alır.
Dış Hemoroid: Dış hemoroidler, dentat çizginin altında, makat bölgesinde oluşur. Genellikle iç hemoroidlerden daha acı verici olabilir. Bu türün kendiliğinden düzelme eğilimi yoktur.
Şimdi de iç hemoroidlerin derecelendirmesi:
Derece 1 Hemoroid: Bu tür hemoroidler, anoskopi adı verilen bir görüntüleme yöntemi sırasında gözlemlenebilen ve anal kanala doğru şişkinlik oluşturabilen, ancak dentat çizgi hattının aşağısına sarkmayan basur türüdür.
Derece 2 Hemoroid: Derece 2 hemoroidler, dışkılama veya ıkınma sırasında anal kanala sarkar, ancak bu sarkma kendiliğinden düzelir.
Derece 3 Hemoroid: Bu türde, dışkılama veya ıkınma ile anal kanala sarkan hemoroidler vardır. Ancak bu sarkma, parmak yardımıyla düzeltilebilir.
Derece 4 Hemoroid: Derece 4 hemoroidlerde, düzeltme mümkün değildir ve genellikle dolaşım bozukluklarına yol açabilir.
Hemoroidlerin derecelendirilmesi, hastalığın ciddiyetini belirlemede ve uygun tedavi yaklaşımının seçilmesinde önemli bir rol oynar.
Hemoroid (Basur) Tanısı Nasıl Konulur?
Semptomları olan basur hastalarının tanısını koymak ve diğer ciddi hastalıkları dışlamak için bazı tanı yöntemlerine başvurulur. Çünkü hemoroidin belirtileri bazı ciddi hastalıklarla benzerlik gösterebilir, bu nedenle ilk adım diğer potansiyel hastalıkları ekarte etmektir. İşte hemoroid tanısının konulmasında kullanılan bazı yöntemler:
- Fiziksel Muayene: Genel cerrahi uzmanı, hastanın şikayetlerini değerlendirmek için makat bölgesini muayene eder. Dış hemoroidler ve sarkmış iç hemoroidler bu muayene sırasında görülebilir. Ayrıca çevresel cilt sorunları ve diğer anorektal problemler de bu muayene sırasında gözlemlenir.
- Rektal Dijital Muayene: Genellikle rektumun iç kısmında bulunan iç hemoroidler dokunarak değerlendirilir. Doktor, rektal açıklığa bir eldiven giyip parmakla muayene yaparak hemoroidlerin türünü ve durumunu belirleyebilir.
- Kolonoskopi: Kolonoskopi, rektum ve kolonun iç yüzeyini incelemek için kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Esnek bir tüp içerisinde kamera bulunur ve bu tüp rektumdan geçirilir. Bu yöntem, iç hemoroidlerin ve dışkılama ile ilgili diğer potansiyel sorunların tespitinde yardımcı olabilir.
- Kan Testi: Sürekli kanama şikayeti olan hastalarda kan testi yapılabilir. Bu test, demir eksikliğine bağlı kansızlığı belirlemek için kullanılır. Demir eksikliği anemisi, kronik kan kaybının bir sonucu olabilir ve halsizlik, baş ağrısı, yorgunluk gibi belirtilere yol açabilir.
Bu tanı yöntemleri, hemoroidin türünü belirlemek ve diğer potansiyel sorunları dışlamak için kullanılır. Tedavi yaklaşımı, teşhis edilen hemoroid türüne ve hastanın belirtilerine göre belirlenir. Başlangıç tedavileri genellikle yaşam tarzı değişikliklerini içerirken, ileri durumlarda cerrahi seçenekler değerlendirilebilir.
