Yatma parası kelimesi Haymana taşımacılık lugatına yeni girmiş bir terim. Burada kanunsuzluk yok mu? Kıymetli okurlarım kendi başımada gelen ama bu hemen hemen Haymanalı üreticilerin çoğunun mağdur olduğu bir konu. “İşimiz görülsün aman uğraşmayalım verelim kurtulalı” dedikleri için mülki erkanın kulağına gitmemiş.
Hasat başladı ve çiftçiler bir an evvel mahsulünü tarladan alıp satmanın peşindeler. Çünkü yangın çıkar, dolu olur, sel basar gibi faktörler neticesi oluşmasın diye acele ederler. Ticaret Borsasının ve TMO’nun günlük mahsül alım kapasiteside belli. Bende tarımsal faliyetlerle ta çocukluğumdan bu yana ilgiliyimdir. Eskiden kamyonlarla ve traktörlerle borsaya mahsül getirilir ve bu sıra kilometrelerce uzar giderdi. Bazı uyanıklar araya kaynak yapmak istesede kavga ve döğüşler çıkar, kimse sırasını vermez herkes hakkına razı olurdu. Üç gün sıranın gelmediği mahsülün satılamadığı olurdu. Bu sıra beklenirken sıra ahbaplıkları güzel dostluklar ve tanışmışlıklar olurdu. Mahsülünü satan parasını cebine koyar ilk iş olarak çarşıya gider yemek yer, evdekilere kıyafet, çuval ile şeker, teneke ile peynir vs. alır evinin yolunu tutardı.
Kamyoncu esnafı bir haftalık uzun yola yük almak yerine, hasat dönemi kısa mesafe mahsül taşıması uzun yoldan çok daha kârlı.. Uzun yoldan kazanacağı parayı 100 km mesafeden tek seferde kazanıyor. Buda yetmez olmuş ki YATMA PARASI adı altında üreticilerden ekstradan 2500₺ para almaya başlamışlar. Kamyoncular aralarında anlaşıp tuttura bildikleri kadar fazladan para talep edip alıyorlar. Bu olay benimde başıma geldi ben 17 km mesafelik uzaklıktan Borsaya yedi bin liraya kamyon kiraladım. Saat 12:30’da geldi yüklendi 15:30’da yükleme bitti ve Ticaret Borsasına sıraya girdi. Nakliyeci bana mesaj yazarak 2500₺ yatma parası istedi. Sebebini sorduğumda “kamyoncuların hepsi üreticiden yatma parası aldığını” söyledi. Biz anlaştık ikinci bir fiyat pazarlığının olmayacağını söylesemde nakliyeci ısrarla ekstradan bu parayı istediğini söyledi. Yatma Parası adı altında ikinci kez para alınması yasal mı? Yasal değilse neden denetlenmiyor? Konuyu araştırdığımda kamyoncuların hemen hepsi bu yolla yatma parası adı altında para aldıklarını öğrendim. Ben ödemedim çünkü bu durum bana göre haraç alma olayıyla bire bir aynı. “Nakliyeciye mahsulümü getir aldığın yere boşalt dedim” oda “14000₺ ödersin dedi”. Ne Haymana sahipsiz, nede yatma parası adı altında hukuk dışı para talep edemezler. Çiftçiyi sindirmişler “ kamyonumuz borsada bir gece kalacak ben zarar ediyorum” gibi söylemlerle ikinci kez para almaları bana göre haksız kazançtır. Çiftçide işim görülsün mahsulüm satılsın diye bu parayı ödüyormuş. Bu yatma parası bir sektör haline gelmiş.
Bir otelin geceli 700₺ başlıyor, yatma parası derken otel ücretimi istiyor diye insan düşünmüyor değil. Madem otel ücreti istiyor bunu fiyat tarifesine koysa ilk pazarlıkta talep etseler olmuyor mu? Bu işin mizahı tabiki de burada ağlanacak halimize gülüyoruz. Akaryakıt fiyatları almış başını gitmiş. Gübre zamlanacak diye piyasada yok, biçer paraları cep yakıyor, birde Yatma parası çıkarmışlar. Dur bakalım daha ne çıkaracaklar. “Vurun abalıya” sözü tamda bunlar için söylenmiş.
Bu köşe yazımda, yatma parası adı altında alınan paraların yasal dayanağı yok ise en başta gerekli denetimlerin ilgili kurumlarca yapılması kamunun menfaatine olacaktır.
Toprağınız bereketli, mahsülünüz kıymetli olsun sevgili üretici kardeşlerim. Allah’a ısmarladık, hoşça kalın.